MENU

Sunday 25 March 2012

TRADISAUN LUPUR BANDU IHA KNUA ARAPAUSAE/LORASA

Sub.Distrito Iliomar iha tradisaun nebe oi-oin, Tradisaun nebe mak existe iha sub.Distrito Iliomar mak : Lupur Bandu, Lia Fetosan no Umane, no seluk-seluk tan.
Ba sorumutu ohin ita sei koalia kona ba Lupur Bandu, Lupur Bandu tuir Lia Nain sira katak Lei ida nebe mak mai husi Fis Avo para ita ita nudar gerasaun foun husi knua ida ne'e banati tuir, e se ita la banati tuir? gerasaun hirak sei hetan sofremento oi-oin hanesan ita sei hetan moras no sofremento sira seluk.

Iha sub.Distrito Iliomar knua hotu-hotu iha ninian Lupur Bandu ida-idak, maibe ba sorumutu ohin ita sei koalia Lupur Bandu husi Knua Arapausae/Lorasa, iha Knua Lorasa knua nebe mak bo'ot teb-tebes, gerasaun sira nia moris-moris lemo-lemo iha fati-fatin, familia balu husi knua ida ne'e balu mai moris iha Dili,
 no mos balu moris nafatin iha Sub.Distrito Iliomar, maibe gerasaun sira ne'e fiar metin katak sira iha Lupur Bandu no sira sempre kaer metin nafatin Lupur Bandu ida ne'e se lae familia sira ne'e sei hetan sofremento oi-oin, sira la hatene katak sofremento nebe mak sira infrenta ne'e tamba sira haluha ona no la halo tuir sira nia Lupur Bandu tamba ne'e bainhira sira ba Matan Do'ok sira no Matan do'ok hatudu katak sofremento sira ne'e iha relasaun ho sira nia Lupur Bandu mak ema sira ne'e sei fila ba sira Knua no fo hetene ba Lia Nain sira para ba halo tuir ba iha Lupur Bandu refere.

Lupur Bandu ida-idak prosesu ritual la hanesan, mas prosesu Ritual iha knua Lorasa familia nebe mak hetan sofremento tamba Lupur Bandu ida ne'e sei lori Asu ka Manu para oho ba iha Lupur Bandu refere.

Depois Lia nain sei harohan hotu mak Manu ka Asu ne'e sei oho i ninian ran no tilun sei tesi para ba tau iha Lupur Bandu ne'e. Na'an sira ne'e balu tein bai-bain, maibe na'an balu inklui na'an aten ki'ik sei tein hanesan tukir, tukir ida ne'e sei halo husi Ahu. depois na'an sira ne'e tasak partisipante sira sei han na'an sira ne'e.
 i Ahu nebe mak ohin halo tukir sei fera ba hat no lia nain sei hamuluk hodi soe Ahu ne'e ba rai, Ahu hirak ne'e mak nakloke iha klaran sei hatudu katak ema nebe mak hetan sofremente sira ne'e sei diak ka lae? Lia Nain sira hetene kedan tamba sa mak ema ne'e hetan sofremento ka moras? i Lia Nain sei hamulak ba ita nia fis avo sira para ema sira ne'e sei moris diak no sei la hetan sofremento oi-oin tan.

2 comments:

  1. ita hotu hakarak dezenvolve ita nia kultura, katak timor leste mos riku ho kultura nebe mak oi-oin.

    ReplyDelete